οστράκιο

(ostracion). Γένος ψαριών της οικογένειας των οστρακιονίδων. Τα είδη ο. το ρινοφόρο, ο. το τριγωνικό, και ο. το τετράκερο ζουν στη Μεσόγειο. Κανένα από αυτά τα είδη δεν ξεπερνάει σε μήκος τα 50 εκ. Το ο. ονομάζεται έτσι γιατί έχει σώμα σκεπασμένο με χοντρό οστέινο όστρακο, που αποτελείται από οστέινες πλάκες σε πολυγωνικό σχήμα και κολλημένες μεταξύ τους. Με την οστέινη αυτή θωράκιση δεν μπορούν να κινούν το σώμα τους αλλά μόνο την ουρά και τα πτερύγια, γι’ αυτό και δεν κολυμπούν καλά. Σε μικρή ηλικία είναι στρογγυλά, αλλά όταν μεγαλώσουν γίνονται τριγωνικά, τετραγωνικά ή πενταγωνικά. Για να βρουν την τροφή τους πλησιάζουν στις ακτές, στους γύρω βράχους ή στις προκυμαίες. Εκτοξεύουν μάλιστα νερό στην άμμο για να αποσπάσουν μικρά φυτά ή ζώα με τα οποία τρέφονται. Τσιμπούν επίσης τα ψάρια με τα αγκάθια τους, σκοτώνοντας τα με δηλητήριο. Γενικά οι οστρακιονίδες (ostracionidae) είναι μεγάλη οικογένεια ψαριών των θερμών θαλασσών της υπόταξης των οστρακιονοειδών της τάξης των πλεκτογνάθων. Το σώμα τους είναι σκεπασμένο με ένα χοντρό και στερεό οστέινο όστρακο (από όπου και το όνομά τους), που αποτελείται από οστέινες πλάκες πολυγωνικού σχήματος, κολλημένες μεταξύ τους σε είδος μωσαϊκού. Η θωράκιση αυτή τα εμποδίζει να κινούν το σώμα τους από τη μια και την άλλη πλευρά, δηλ. στριφογυρίζοντας όπως κάνουν τα περισσότερα ψάρια, και μόνο τα πτερύγια και η ουρά τους είναι κινητά. Δεν έχουν αγκάθια στα πτερύγια τους, τα δε κοιλιακά έχουν αντικατασταθεί από οστέινες πτυχές. Δεν κολυμπούν καθόλου καλά. Σε μικρή ηλικία είναι στρογγυλά, ενώ όταν μεγαλώσουν γίνονται τριγωνικά, τετράγωνα ή πενταγωνικά. Ζουν στις θερμές θάλασσες και συχνά φτάνουν κοντά στις ακτές ζητώντας την τροφή τους. Πολλές φορές στέκονται όρθια με το κεφάλι προς τα κάτω εκτοξεύοντας νερό στην άμμο ή το βούρκο του βυθού, για να αποσπάσουν μικρά φυτά ή ζώα. Τα δόντια τους, χωριστά μεταξύ τους και κοφτερά, σχηματίζουν μια προεξοχή προς τα εμπρός, στο δε σώμα τους έχουν κέρατα και αγκάθια για να αμύνονται. Οι o. αλλάζουν χρώμα για να συγχέονται με το περιβάλλον. Το τσίμπημα των αγκαθιών τους πολλές φορές είναι τόσο δηλητηριώδες, ώστε να σκοτώνει τα ψάρια που χτυπούν. Όταν όμως καθαριστούν με προσοχή, τρώγονται. Οι o. περιλαμβάνουν τα γένη λακτόφρυς, οστράκιο και ρινήσωμος. Μερικά είδη τους βρίσκονται και στη Μεσόγειο, όπως το ο. το ρινοφόρο, και το ο. το τριγωνικό, στα ελληνικά δε νερά απαντά το ο. το τετράκερο. Κανένα είδος δεν ξεπερνά τα 50 εκ. Χαρακτηριστικό είδος Οστρακιωνίδη. O Οστρακιωνίδης ρινήσωμος.